Suriname viert dit jaar 45 jaar onafhankelijkheid. Ter gelegenheid daarvan opende de Nieuwe Kerk in Amsterdam op 5 oktober 2019 De Grote Suriname Tentoonstelling. Zodra je een stap over de drempel zet, raak je verslingerd in een tijdreis. Museumstukken, archieven, filmpjes en audiofragmenten begeleiden je door de geschiedenis van het land en zijn bewoners. Maar het dichtstbij komt het oude Suriname nog wel wanneer je de persoonlijke verhalen van drie generaties Surinamers zelf aanhoort.
Bij de kassa voor de ingang staat een lange rij. In de hoop dat het rustig zou zijn, ben ik de redactie van ZuidAmerika.nl juist in de ochtend ontvlucht. Maar voor 11 uur op een doordeweekse dag is het al aardig druk. Zelfs in Amsterdam. Om juist die reden is de tentoonstelling dan ook verlengd, vertelde Marlies Kleiterp, Hoofd Tentoonstellingen van De Nieuwe Kerk Amsterdam, mij naderhand: “De Grote Suriname Tentoonstelling is tot nu toe een groot succes, de mensen staan letterlijk en figuurlijk in de rij. We willen nog meer mensen de kans bieden om de tentoonstelling te komen bezoeken.”
Ik volg de pijlen en de audiotour en kom aan in de eerste zaal, ‘Pioniers van de Amazone’, waarin de oudste sporen van menselijke aanwezigheid in Suriname worden tentoongesteld. Terwijl ik rustig rondkijk naar alle bijzondere stukken, heb ik totaal niet meer het gevoel alsof ik in een kerk ben...
Geluiden van tropische vogels reizen langs de muren die volledig bekleed zijn met foto’s van regenwouden. Het klapstuk van de zaal is volgens Marlies: “Het ceremoniële masker. Dit stenen masker is minstens duizend jaar oud en zomaar gevonden in Oost-Suriname. Het is een echte eye-catcher.”
De thema’s slavernij en kolonisatie roepen emoties op bij bezoekers
Ik betreed de volgende zaal en beland plotseling in het jaartal 1613: het jaar waarin de eerste Nederlandse handelspost in Parmurbo, het huidige Paramaribo werd gesticht.
Midden in de zaal speelt een video af waarin verschillende mensen van Surinaamse afkomst vertellen over de koloniale tijd en de slavernij. De persoonlijke verhalen maken duidelijk een hoop los bij de bezoekers. “Wat een verschrikkelijke tijd”, zegt een oudere vrouw tegen haar man terwijl de tranen in haar ogen staan. Volgens Marlies is dit de drijvende kracht achter de tentoonstelling: “De filmpjes spelen af op een groot scherm en de audiofragmenten hoor je direct in je oor, waardoor de verhalen écht binnenkomen bij de mensen.”
Terwijl ik een man hoor praten over de slavernij, sta ik even stil bij de objecten die in de zaal worden tentoongesteld. Vitrines vol met zwepen, brandmerken en ander martelapparatuur.
In Nederland is er nog te weinig aandacht voor Suriname
Het thema wordt doorgezet in de zijkapel. Tegen de muren van de kapel zijn zwarte platen met tralies erop geplaatst. Lange armen rijken door de tralies heen. Een statement, wat je bij de keel grijpt en doet beseffen dat dit voor veel slaven de harde realiteit was. In totaal werden er door de Nederlanders en de West-Indische Compagnie ruim 600.000 Afrikanen op mensonterende wijze naar de Amerika’s verscheept. Hiervan gingen er ruim 300.000 naar Suriname.
“Het is schrijnend en gek om te zien dat veel Nederlanders erg weinig kennis hebben van de eeuwenlange geschiedenis die Nederland en Suriname delen,” benadrukt Marlies. Met de tentoonstelling wil de Nieuwe Kerk de aandacht geven die Suriname op dit moment in Nederland niet krijgt. “Kinderen lezen nu misschien maar één alinea over Suriname in hun geschiedenisboek, en dat is het,” zegt Marlies teleurgesteld. Zij vindt dan ook dat basisscholen en het voortgezet onderwijs meer aandacht moeten besteden aan dit thema.
Zaal zes en zeven maken plaats voor Surinaamse kunst. Het kunstwerk van Marcel Pinas springt eruit: een lange, gedekte tafel met plek voor 36 personen. De borden zijn allemaal voorzien van tekst en foto’s die te maken hebben met de Binnenlandse Oorlog in de jaren tachtig. “Met dit kunstwerk komt Pinas op voor de slachtoffers die gevallen zijn in zijn eigen gemeenschap, en op dit moment nog steeds een ondergeschikte bevolkingsgroep zijn in Suriname: de Marrons.” Van alle stukken die zijn tentoongesteld, ontroerde dit kunstwerk Marlies het meest.
Ik wandel langs de gehele kunstcollectie en kom uit in een zaal die in het teken van familieverhalen staat. Nederlandse Surinamers vertellen hier over hun herinneringen aan hun Vaderland. Een vrouw van Surinaamse afkomst luistert aandachtig naar de stemmen van haar landgenoten, de emotie is duidelijk van haar gezicht af te lezen. “Surinamers herkennen veel van vroeger bij het zien van de tentoonstelling, dat is wat de tentoonstelling bijzonder maakt,” zegt Marlies trots.
Een ode aan Suriname
In de laatste zaal van de tentoonstelling vrolijken de kleuren plotseling op. ‘Welkom in Paramaribo’ hangt in grote letters aan de muur. De zaal is een ode aan de hedendaagse Surinaamse cultuur en aan Paramaribo.
In het midden staat wat mij betreft dé blikvanger van de tentoonstelling: een optocht van poppen. Elke pop is gekleed in traditionele kledij en beeldt een van de verschillende bevolkingsgroepen die nu in Suriname leven uit. En dat heeft een belangrijke boodschap. Marlies: “Aan het einde van de tentoonstelling realiseer je je dat Suriname een hele gevarieerde samenstelling heeft, bestaande uit inheemse mensen, creolen, hindoestanen, chinezen en nederlanders.” En als je goed hebt opgelet en de hele tentoonstelling hebt gezien, snap je ook hoe dat zo gekomen is.
Bij de uitgang staat een muur met ansichtkaarten. Je kan hier je mooiste herinnering aan Suriname opschrijven en ophangen. De bezoekers schrijven met veel lof over de tentoonstelling. ‘In één woord: geweldig!’ en ‘Wat een geschiedenis’ lees ik hier en daar. Maar de tekst ‘Su mi lobi yu’, oftewel ‘Suriname ik hou van jou’, staat bijna overal. En na het zien van De Grote Suriname Tentoonstelling heeft Suriname bij de meesten mensen, waaronder ikzelf, een plekje in het hart veroverd.
Wil jij zelf De Grote Suriname Tentoonstelling bezoeken? Dat kan! De tentoonstelling is nog tot en met 1 maart 2020 te zien in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
