Tientallen kerken en koloniale villa's herinneren je in Potosí - met 4.090 meter de hoogste stad ter wereld - aan de ongekende rijkdom en glorie van weleer. Ooit was Potosí één van de rijkste en grootste steden ter wereld, centrum van de zilverwinning. Maar de berg Cerro Rico, waaruit vroeger tonnen zilver werd getrokken, slokt nu vooral levens op van de armzalige mijnwerkers. Een schriller contrast tussen historie en hedendaagse realiteit is nauwelijks denkbaar.
Opblazen van een stuk berg
Tegenwoordig staat Potosí onder reizigers in Bolivia vooral bekend om de meest destructieve toeristische attractie ter wereld: het opblazen van stukken berg met echt dynamiet. Het verkopen van springstof lijkt haast wel een uitlaatklep voor de frustratie van plaatselijke bevolking. Frustratie over de wreedheid van de geschiedenis.
Het werkt heel simpel. Ergens op de hoek van de straat koop je een staaf dynamiet - een blikje cola aanschaffen is moeilijker. Je laat je door een gids de bergen in brengen. Je zoekt een mooie rots uit die je op wilt blazen. Je steekt de lange lont aan en rent een stukje weg. Bam! Een krater met een paar meter doorsnee. Rots weg. Het ultieme vuurwerk.
Voormalige metropool
Hoe leuk dit ook is, het is natuurlijk tragisch dat een groot deel van de bevolking in Potosí tegenwoordig zo zijn geld moet verdienen.
Ooit was dit wel anders. Potosí was eeuwenlang één van de rijkste en grootste steden ter wereld. Al in de zeventiende eeuw woonden er ongeveer 200.000 mensen in de mijnstad, die in 1545 door de Spaanse kolonisten van Bolivia was gesticht.
Al deze mensen kwamen af op het zilver in de 4.824 meter hoge berg Cerro de Potosí - Cerro Rico is de koosnaam. Ze stroomden in groten getale naar de ijskoude stad met verschralende regenbuien en verstikkend ijle lucht op ruim vier kilometer meter hoogte.
2.000 slaven per jaar
Er was dan ook serieus veel geld te verdienen. De straten van Potosí waren nog net niet belegd met zilver, maar aan exorbitante kerken en paleizen had de stad geen gebrek.
Werk was er genoeg. In 1608 ging er zelfs een aanvraag uit voor 2000 Afrikaanse slaven per jaar. De arbeidskrachten waren niet aan te slepen.
De mijnen in
Je kunt de mijnen bezoeken als je in Potosí bent. Het is een claustrofobische ervaring. De schachten zijn smal, laag en stoffig. De mijn is opgedeeld in vier verdiepingen. Je komt binnen op het eerste niveau en daalt dan 22 meter af naar de tweede en derde verdieping.
Op etage vier, die nog lager ligt, kom je niet. Daar is de lucht te zuurstofarm. Zelfs getrainde mijnwerkers hebben er moeite mee om uren achter elkaar te werken. Hun werkomstandigheden zijn er zo slecht dat zij zelden ouder worden dan veertig jaar.
Vale un Potosí
Vooral als je weer omhoog klautert, schiet je meerdere keren in een paniekaanval. Het is zo onwaarschijnlijk benauwd onder de aarde.
Nog een kleine 7.000 Bolivianen werken in de mijnen van Potosí. Vanaf het jaar 1800 nam de welvaart van de stad af. De zilvermijnen raakten uitgeput. Tin is nu de belangrijkste inkomstenbron.
De bekende Spaanse uitdrukking 'vale un Potosí' - een fortuin waard zijn - doet daarom tegenwoordig wat cynisch aan.
Wat is er te doen in Potosí?
- Ga zwemmen in het puntje van een vulkaan. Deze warmwaterbron is zo diep dat je de bodem nooit raakt. Neem vanuit Potosí een bus naar het zuiden en stap net buiten het centrum weer uit.
- Bezoek de mijnen van Potosí. Op je knieën kruip je door de smalle gangetjes, terwijl je rustig probeert adem te halen in de hitte en stof. Jouw kantoorbaan is eigenlijk best oké.
- Vergeet niet om zoete frisdrank, cocablaadjes of sigaretten aan de mijnwerkers te geven. Hier halen zij hun energie vandaan. Door de vervuilde lucht eten ze nauwelijks iets onder de grond.
- Drink bijna pure alcohol met een promillage van 96. Het kan écht en het smaakt niet eens zo anders. Natuurlijk moet je niet meteen een flinke slok nemen, want het blijft heftig. Koop de alcohol bij lokale verkopers in de buurt van de mijnen.
- Koop een staaf dynamiet en blaas een stuk grond de lucht in.
